Prošle su 24 godine od tragedije koja je potresla svijet

U Sjedinjenim Državama, u Njujorku i Vašingtonu, 11. septembra 2001. godine dogodili su se teroristički napadi nevjerovatnih razmjera u kojima je život izgubilo gotovo 3.000 osoba.

Ukupan broj poginulih bio je 2.996, uključujući i napadače, teroriste Al Kaide, njih 19, a smatra se da je 25.000 osoba povrijeđeno.

Ubrzo je objelodanjeno da su teroristi bili motivisani islamskim ekstremizmom.

Organizatori i izvršioci terorističkih akata koji su zapanjili svijet, kako veličinom tako i razornošću, bili su pripadnici ekstremne islamističke grupe Al Kaida, pod vođstvom Osame bin Ladena.

Dva putnička aviona su tog 11. septembra 2001. godine, u razmaku od 16 minuta, udarila u kule Svjetskog trgovinskog centra u Njujorku, jednog od simbola ne samo tog grada nego i cjelokupnih SAD.

Tog jutra, nekolicina pripadnika Al Kaide, koji su inače boravili u SAD, gdje su i pohađali pilotsku obuku, oteli su četiri putnička aviona koje su potom iskoristili za napade na važne objekte.

Namjera je bila da izborom posebno važnih objekata, simboličnog značaja za SAD, kao meta, efektnost terorističkih napada bude što veća.

Oteta letjelica Amerikan erlajnsa, let broj 11, udarila je Sjevernu kulu Svjetskog trgovinskog kompleksa u Njujorku, u 8.46.

Avion iste kompanije, sa leta 175, udario je u Južni toranj Trgovinskog centra u 9.03, odnosno šesnaest ili sedamnaest minuta poslije prvog udara.

U roku od sat i četrdeset minuta obje kule Svjetskog trgovinskog centra, svaka sa po 110 spratova, uručile su se, oštetivši pritom i okolne objekte.

Oteta letjelica kompanije Amerikan erlajns, let broj 77, udarila je zatim u zdanje Pentagona u Vašingtonu, u 09.37.

Putnicima četvrtog otetog aviona, kompanije Junajted erlajns, let broj 93, uspjelo je da onemoguće teroriste da ga zloupotrebe na sličan način. Ta letjelica srušila se u 10.03, u polju Stonikrik Taunšip, nedaleko od Šenksvila, Pensilvanija.

Postoji pretpostavka da su teroristi Al Kaide namjeravali da četvrtim avionom udare u zgradu Kapitola u Vašingtonu ili možda u Bijelu kuću.

Teroristi, islamski ekstremisti, bili su većinom iz Saudijske Arabije, njih 15. Među njima i lider Al Kaide Osama bin Laden. Dvojica su bila iz Ujedinjenih Arapskih Emirata, jedan iz Egipta i jedan iz Libana.

U Njujorku je ukupno poginulo 2.606 osoba, tokom napada na kule bliznakinje Svjetskog trgovinskog centra, a onda i tokom ili od posljedica urušavanja kula.

Od njih, 147 su bili putnici ili posade otetih letjelica. U Njujorku, 2.192 osobe bile su civilne žrtve. Među njima su 372 lica bila strani državljani, iz 102 zemlje. Jedan od njih bio je iz Srbije.

Stradali su i pojedini pripadnici hitnih službi, medicinsko osoblje, zatim 343 vatrogasca, kao i 71 pripadnik policije i drugih bezbjednosnih službi.

U Pentagonu, odnosno Vašingtonu, poginulo je 125 lica, uz još 59 osoba koje su se nalazile u otetom avionu, uključujući posadu.

U letjelici koja je pala u polje Stonikrik Taunšip, kod Šenksvila, Pensilvanija, ukupan broj poginulih bio je 40. Bili su to putnici, posada aviona i teroristi otmičari.

Nekoliko sati poslije razornih terorističkih napada 11. septembra, predstavnici odgovarajućih službi SAD objelodanili su da su napadači bili pripadnici organizacije Al Kaida.

U Sjedinjenim Državama je ubrzo započela sveobuhvatna priprema za „Rat protiv terorizma“, obračun kako sa Al Kaidom, tako i sa svima za koje je u ma kom vidu procijenjeno da su pomagali toj grupaciji.

Uslijedila je zamašna intervencija u Avganistanu, na osnovu saznanja da je tamošnji režim talibana osnovna podrška mreži Al Kaide.

Izvjesni paradoks koji je tada postao očigledan nalazio se u činjenici da su talibani (u značenju učenici, tražioci, u smislu pravovjerni) na vlast u Avganistanu dospjeli upravo zahvaljujući SAD, u sklopu borbi protiv Sovjeta u vrijeme tadašnjeg takozvanog hladnog rata.

Amerikanci su ih tada naoružavali i obučavali, medijski i diplomatski podržavali.

U borbama protiv Sovjeta, na strani SAD, učestvovao je tada i sam Osama bin Laden, potonji čelnik Al Kaide, islamski fanatik, milijarder, izdanak jedne od najuticajnijih i najbogatijih porodica Saudijske Arabije.

Po liniji islamskog ekstremizma pripadnici mreže Osame bin Ladena bili su devedesetih, kao mudžahedini, aktivni borci protiv Srba, kako u Bosni i Hercegovini, tako i na Kosovu i Metohiji, posebno u vrijeme agresije na Srbiju (SRJ) 1999. godine, takođe kao saveznici SAD.

Zvanično, Osama bin Laden je ubijen deset godina potom, 2. maja 2011. u Abotabadu, u Hazara regionu, na sjeveru Pakistana.

Amerikanci su na prostoru srušenog Svjetskog trgovinskog centra u Njujorku na donjem Menhetnu izgradili memorijalni prostor u vidu šume sa 442 stabla hrasta. Sačuvano je pritom jedno stablo kruške koje je nekakvim čudom opstalo pod gomilama šuta, betona i gvožđurije. Izgrađen je takođe muzej, kao i odgovarajuća obilježja u Pentagonu, Vašingtonu i u Pensilvaniji.

Prostor oko Svjetskog trgovinskog centra raščišćavan je prethodno punih osam mjeseci, dok je Pentagon popravljan punih godinu dana.

Američke trupe su Avganistan napustile krajem avgusta 2021, kada su talibani ponovo osvojili Kabul.