Moldavci sutra izlaze na ključne izbore: Okreće li Kišnjev leđa Evropi

U Moldaviji, u kojoj će građani sutra izaći na parlamentarne izbore, na snazi je predizborna tišina.

Svaka predizborna kampanja je zabranjena od ponoći, a prekršioci mogu biti pozvani na odgovornost.

Parlamentarni izbori u Moldaviji biće održani sutra, a za mjesta u parlamentu će se takmičiti 23 kandidata.

Za Moldaviju su ovo ključni parlamentarni izbori, za koje analitičari navode da su od presudnog značaja i da bi mogli da odrede sudbinu njenog nastojanja da se pridruži Evropskoj uniji ili ponovo okrene Rusiji, prenose svjetski mediji.

Prema posljednjim anketama, vladajuća proevropska Partija akcije i solidarnosti (PAS) mogla bi da izgubi većinu i da bude prinuđena da traži koalicione partnere.

Opozicione snage, poput proruskog Patriotskog bloka i nominalno proevropskog saveza Alternativa, pokušavaju da pridobiju birače nezadovoljne visokim cijenama, sporim reformama i skepticizmom prema približavanju Evropi, piše Tanjug.

Moskva negira miješanje u unutrašnje stvari Moldavije i tvrdi da Kišinjev podstiče antirusko raspoloženje iz političkih razloga.

Sandu, školovana na Harvardu i bivša zvaničnica Svetske banke, osnovala je 2016. godine centrističku, reformski orijentisanu PAS partiju.

Jedan od njenih najbližih saradnika je Dorin Rečean, prozapadni ekonomista i bivši ministar unutrašnjih poslova, koji je postao premijer u februaru 2023.

Njihov PAS sada se suočava sa ozbiljnim izazovom Patriotskog bloka, saveza ljevičarskih proruskih partija, u kojem je i bivši predsjednik Igor Dodon, kojeg je Sandu pobijedila 2020. godine.

Patriotski blok tvrdi da je evropska integracija pretnja nezavisnosti Moldavije i zalaže se za bliže veze sa Rusijom.

Svaka buduća koalicija vjerovatno bi otežala predsjednici Moldavije Maji Sandu sprovođenje plana da ova zemlja do 2030. postane članica EU, što bi zahtijevalo obiman zakonodavni rad.

Na referendumu o članstvu u EU 2024. godine jedva je pređena granica od 50 odsto podrške.

Moldavija ima većinsko rumunofono stanovništvo i veliku rusofonu manjinu, a politička vlast se decenijama smenjivala između proruskih i proevropskih grupacija.

Ruske trupe i dalje su stacionirane u Pridnjestrovlju, koji se odvojio početkom 1990-ih.

Zbog neizvjesnog rezultata, manji akteri mogli bi odigrati presudnu ulogu.

Savez Alternativa, čiji su lideri gradonačelnik Kišinjeva Ion Čeban i predsjednički kandidat iz 2024. Aleksandru Stojanoglo, pokušava da pridobije razočarane centrističke birače.

Nominalno proevropski, oni optužuju vladu da nije obezbijedila dobre puteve, pristojne plate i penzije.

Neki analitičari smatraju da Alternativa zapravo služi kao "rasipnik glasova" koji oduzima podršku PAS-u, a istovremeno zadržava kanale ruskog uticaja.

Tu je i antielitistička populistička stranka Naša partija, koju predvodi bivši gradonačelnik Renato Usatji, nekada povezan sa ruskim nacionalističkim političarima, navodi Gardijan.

Sandu je glasanje opisala kao "najvažnije izbore u istoriji Moldavije" i u obraćanju naciji upozorila je da Rusija troši stotine miliona evra da bi uticala na ishod izbora.

Moldavska policija je posljednjih nedjelja pojačala istrage o ilegalnom finansiranju stranaka, a privedene su 74 osobe zbog navodne ruske umiješanosti u pokušaje izazivanja nereda.

Lider Patriotskog bloka Igor Dodon, bivši predsjednik, izjavio je da su pojedini članovi njegove koalicije bili na meti vlasti.

- Kriminalni PAS režim pokušava da nas zastraši, uplaši narod i ućutka nas - naveo je Dodon u saopštenju.

Prošlog mjeseca, odbjegli tajkun Ilan Šor, pod sankcijama SAD i EU kao navodni ruski agent, otvoreno je ponudio Moldavcima mjesečne isplate od 3.000 dolara za učešće na antivladinim protestima, navodi Rojters.

Moldavija je jedna od najsiromašnijih zemalja Evrope, većinu svojih energetskih potreba pokriva uvozom skuplje energije iz Rumunije.

Iako je inflacija opala sa dvocifrenih nivoa iz 2022, i dalje se kreće oko sedam odsto zbog čega su mnogi birači ogorčeni.

Korupcija je i dalje rasprostranjena, a reforme u ključnim oblastima, poput pravosuđa, odvijaju se sporo, navodi agencija.

Građani će u nedjelju izabrati 101 poslanika po proporcionalnom sistemu.

Ključni faktor biće glasovi dijaspore: procjenjuje se da oko milion Moldavaca živi u inostranstvu.

Birači u zapadnoj Evropi tradicionalno podržavaju proevropske stranke i doprinijeli su tijesnoj pobjedi na referendumu o EU.

Neizvjesnost predstavljaju i 277.000 registrovanih birača u Pridnjestrovlju.

Pošto ankete pokazuju da PAS ima tek malu prednost nad Patriotskim blokom, moguće je nekoliko scenarija.

PAS bi mogao da osvoji tijesnu pobjedu i tako nastavi proevropski reformski kurs.

Vjerovatniji scenario je da PAS osvoji najviše glasova, ali bez većine, što bi dovelo do dugih i teških pregovora o formiranju vlade.

Neki analitičari smatraju da bi razlike u spoljnopolitičkoj orijentaciji mogle biti toliko nepremostive da bi jedino novi izbori mogli razriješiti blokadu.

Treći scenario je pobjeda proruskog bloka uz podršku centrističkih stranaka, što bi usporilo ili zaustavilo evropske integracije Moldavije.

Ishod će pokazati da li će ova bivša sovjetska republika, nezavisna od 1991, nastaviti putem ka Zapadu ili će se ponovo okrenuti Rusiji.