EU bi da kažnjava Orbana

Nadolazeća njemačka vlada će pritiskati Evropsku uniju da konačno "doda i zube" u svoj lavež prema zemljama koje se loše ponašaju, navodi se u saopštenju sa suptilnom aluzijom na Mađarsku i Viktora Orbana.

Konzervativci novog kancelara Fridriha Merca i njihov vjerovatni koalicioni partner lijevog centra, Socijaldemokratska partija (SPD), složili su se da traže od bloka da obustavi sredstva i suspenduje prava glasanja zemljama koje krše ključne principe poput vladavine prava, prema nacrtu koalicionog sporazuma u koji je uvid imao Politiko.

Iako Mađarska nije pomenuta imenom, nacrt sporazuma jasno se odnosi na "najgoreg prestupnika EU", koji je godinama optuživan da sprovodi rušenje demokratskih normi, ograničava slobodu štampe i smanjuje nezavisnost sudija.

Njemačke stranke ― Mercovi pobjednici i SPD, koji je vodio prethodnu vladu ― trenutno pregovaraju o formiranju koalicije i moraju da se slože oko osnovnih principa prije nego što preuzmu vlast. Sporazum da se pritisne EU da se obračuna sa zemljama poput Mađarske dio je niza privremenih dogovora koji pokrivaju teme kao što su migraciona politika, fazni izlazak iz korišćenja uglja i socijalna potrošnja.

- Postojeći zaštitni instrumenti, od postupaka za povrede do obustave EU fondova i suspenzije članstva, poput prava glasanja u Savjetu EU, moraju se primijenjivati dosljednije nego prije - napisali su pregovarači Mercove konzervativne grupe i SPD u nacrtu koalicionog sporazuma o EU politici.

Evropski parlament je protiv Mađarske 2018. godine pokrenuo prvu fazu postupka iz člana 7 — poznatog i kao "nuklearna opcija" — zbog sumnje na "ozbiljna kršenja" osnovnih vrijednosti i ljudskih prava bloka. Međutim, ovaj postupak, koji bi mogao dovesti do suspenzije prava glasanja Mađarske, zapao je u zastoje zbog političkih podjela među zemljama članicama.

Godine 2022, Evropska komisija je pokušala da blokira oko 22 milijarde evra EU sredstava namijenjenih Mađarskoj zbog zabrinutosti u vezi sa ljudskim pravima i nezavisnošću pravosuđa. Kasnije je "otključala" više od 10 milijardi evra prošle godine, što je izazvalo negativnu reakciju.

Još jedan razlog nesuglasica između EU i mađarske vlade je Orbanova naklonost prema Moskvi, pri čemu je Budimpešta ponovo koristila pravo veta kako bi blokirala sankcije ruskim oligarsima i vojnim liderima.

Da bi zaobišla ovo pravo veta, nadolazeća njemačka vlada želi da "zagovara širenje kvalifikovane većine u Savjetu EU, posebno u vezi s određenim pitanjima Zajedničke spoljne i bezbjednosne politike (CFSP), kao što su uvođenje sankcija". To bi omogućilo donošenje odluka bez potrebe za odobrenjem Mađarske.

Njemački glas

Šire gledajući, pregovarači koalicije su obećali da će preuzeti proaktivniju ulogu na evropskoj sceni koristeći Vajmarski trougao — labav savez Francuske, Njemačke i Poljske — kao instrument za oblikovanje EU politike. Pod prethodnom koalicionom vladom koju je predvodio SPD-ov Olaf Šolc, odnos Njemačke sa Francuskom i Poljskom je pogoršan.

- U Vajmarskom trouglu, tražićemo blisku koordinaciju oko svih relevantnih evropskih političkih pitanja kako bismo djelovali ujedinjeno u službi EU u cjelini - navodi se u nacrtu sporazuma, što odražava prethodne izjave koje je dao novi kancelar Merc, koji je rekao da će ići u Pariz i Varšavu prvog dana svog mandata.

Konzervativci su takođe obećali da će se pozabaviti jednim od prigovora na Njemačku koji se često čuje u evropskim prestonicama: Njemačkom apstinencijom od glasanja o važnim pitanjima EU, što se ironično naziva "njemački glas".

Nacrt sporazuma o stavovima vlade prema EU dolazi iz jedne od 16 međupartijskih radnih grupa formiranih za razvijanje stavova o ključnim političkim oblastima. U petak popodne, ključni političari ušli su u završne pregovore kako bi sastavili jedinstven koalicioni sporazum zasnovan na nacrtima radnih grupa.

Završni koalicioni sporazum mogao bi biti postignut već sredinom aprila.