Nova skandalozna izjava istoričara iz Prištine, reagovala Eparhija raško-prizrenska

Eparhija raško-prizrenska Srpske pravoslavne crkve izražava duboku zabrinutost i snažan protest povodom zapaljivih i krajnje neodgovornih izjava profesora Jusufa Budžovija i Envera Redže na KTV i potom objavljenih na portalu Koha, saopšteno je iz eparhije.

Kako se navodi, među brojnim neistorijskim i spekulativnim tvrdnjama, posebno se izdvaja jedna koja je u isto vrijeme skandalozna i opasna - tvrdnja Budžovija da je nezavršenu Crkvu Hrista Spasitelja u centru Prištine trebalo srušiti odmah nakon rata.

„Objavljivanje takve izjave u vodećem kosovskom mediju nije samo provokacija, već predstavlja otvoren poziv na uništavanje vjerskih objekata i očigledan je oblik govora mržnje, koji mora biti nedvosmisleno osuđen od svih koji cijene mir, vjersku slobodu i kulturni suživot. Crkva Hrista Spasitelja, iako nezavršena zbog izbijanja rata, jeste osveštani hram koji pripada Srpskoj pravoslavnoj crkvi. Pozivati na njeno rušenje znači podsticati vjersku netrpeljivost, ohrabrivati brisanje kulturnog identiteta i izazivati dodatne tenzije u regionu koji i dalje nosi teško breme sukoba. Ovakva retorika ozbiljno podriva svaki napor ka pomirenju i međusobnom poštovanju zajednica na Kosovu. Ona takođe predstavlja kršenje osnovnih ljudskih prava, uključujući pravo na slobodu vjeroispovijesti i zaštitu kulturnog i vjerskog nasljeđa, zagarantovanih kako međunarodnim, tako i kosovskim zakonima“, navodi se u saopštenju.

Eparhiju podjednako uznemiravaju i druge tvrdnje navedene u istom tekstu, koje nisu samo činjenično netačne, već opasno revizionističke.

„Negiranje postojanja srpskog naroda u srednjem vijeku od strane gospodina Redže, kao i odbacivanje srpskog karaktera srednjovjekovnih pravoslavnih spomenika na Kosovu i Metohiji, istorijski i naučno je neodbranjivo. Takve izjave su direktno u suprotnosti sa obimnom međunarodnom akademskom literaturom i dokumentovanim istorijskim izvorima. Postojanje srpske srednjovjekovne države, njenih vladara i razvijenog crkvenog i kulturnog života u Kosovu i Metohiji predstavljaju istorijsku činjenicu potvrđenu brojnim poveljama, arhitektonskim ostacima i umjetničkim djelima, koji su odavno predmet proučavanja i priznanja međunarodnih stručnjaka u oblasti istorije i umjetnosti“, navode iz eparhije.

Kako ističu, Srpska pravoslavna crkva svoje svetinje na Kosovu nikada nije doživljavala kao nešto isključivo svoje.

„Čuvajući i štiteći ove svetinje vijekovima, Crkva ih je uvijek smatrala i dijelom šireg kulturnog i duhovnog nasljeđa cijelog čovječanstva. Ovi spomenici ne pripadaju samo srpskim pravoslavnim vjernicima, već svim ljudima dobre volje. Upravo iz tog razloga četiri najznačajnije srpske pravoslavne svetinje na Kosovu i Metohiji - Manastir Pećka patrijaršija, Manastir Visoki Dečani, Manastir Gračanica i Crkva Bogorodice Ljeviške u Prizrenu - uvršteni su na Listu svjetske baštine Uneska. Štaviše, zbog realne i stalne ugroženosti njihovog opstanka, ovi spomenici se već više od dvije decenije nalaze na Listi ugrožene svjetske baštine. Ovaj status nije dodijeljen pod političkim pritiskom, već kao posljedica njihove izuzetne istorijske vrijednosti i potrebe za hitnom međunarodnom zaštitom, koja je i danas aktuelna i neophodna“, naglašava se u saopštenju.

Ističu da tvrdnje koje nastoje da izbrišu srpski pravoslavni identitet ovih svetinja i prisvoje ih kao albansku kulturnu baštinu ne samo da protivreče dokumentovanim činjenicama i istorijskom kontinuitetu upotrebe, već su u otvorenoj suprotnosti sa zakonima Kosova.

„Kosovsko zakonodavstvo jasno prepoznaje Srpsku pravoslavnu crkvu i njena imovinska i kulturna prava. U to spadaju i specijalne zaštićene zone oko najvažnijih i najugroženijih svetinja, u čijem radu aktivno učestvuje i Crkva preko Savjeta za sprovođenje zakona o zaštićenim zonama. Negiranje ovog nasljeđa i identiteta, posebno u kontekstu izjava koje su u suprotnosti sa samim kosovskim zakonima, pokazuje opasan dvostruki standard i podriva vladavinu prava“, poručuju iz eparhije.

Ističu da „posebno zabrinjava tvrdnja Budžovija da je Martovski pogrom iz 2004. godine bio organizovan od strane srpske vlade, što predstavlja opasno falsifikovanje dobro dokumentovanih događaja.

„Ovi neredi, koji su u međunarodnoj zajednici prepoznati kao najveći izliv nasilja na Kosovu nakon rata 1999. godine, nesumnjivo su bili djelo albanskih ekstremista, podstaknutih zapaljivim medijskim izvještajima i nacionalističkom retorikom. U tim danima užasa spaljeno je ili teško oštećeno 30 srpskih pravoslavnih hramova i manastira, protjerano je 4.000 ljudi - uglavnom Srba i Roma - uništeno je na stotine kuća, a 19 osoba je izgubilo život. Ove tragične događaje osudili su svi relevantni međunarodni činioci, uključujući Kfor, Unmik i mnoge svjetske vlade. Pokušaj da se danas, i to u dane kada obilježavamo godišnjicu pogroma, odgovornost prebaci na žrtve ovih zločina predstavlja ne samo vrijeđanje istorijske istine već i potpuno ignorisanje ljudske patnje. Istovremeno, to ukazuje na zabrinjavajuću tendenciju prepisivanja istorije u pravcu opravdavanja prošlog nasilja i potencijalnog ohrabrivanja novih napada“, naglašavaju.

Kako kažu, u ovom kontekstu, mitropolit raško-prizrenski Teodosije u nedavnim susretima sa specijalnim predstavnikom Evropske unije za dijalog Beograda i Prištine, kao i sa drugim međunarodnim zvaničnicima koji posjećuju Kosovo, izrazio je hitnu potrebu za jačanjem institucionalne i fizičke zaštite srpskih pravoslavnih svetinja i vjernika.

Dodaju da je posebno žalosno što je „Koha“, jedan od vodećih portala na Kosovu, odlučila da objavi i podrži ovako zapaljiv i agresivan sadržaj.

Eparhija raško-prizrenska Srpske pravoslavne crkve poziva sve odgovorne institucije, međunarodnu zajednicu i ljude dobre volje da odbace govor mržnje i istorijski revizionizam.