Ko vlada nebom Evrope?

Iako u Sjedinjenim Američkim Državama postoje samo tri glavne tradicionalne avio-kompanije, evropski sistem funkcioniše sasvim drugačije.

Dok Delta Air Lines, United Airlines i American Airlines dominiraju američkim nebom po broju sjedišta i letova, Evropa ima više od desetak velikih nacionalnih prevoznika. To, međutim, ne znači da svega nekoliko kompanija ne drži konce u svojim rukama.

Za razliku od američkih giganata, koji su rezultat velikih spajanja, evropske avio-kompanije su prošle kroz relativno mali broj akvizicija koje su promijenile njihove brendove. Umjesto toga, korporativni konglomerati kupuju više avio-kompanija i nastavljaju da ih vode pod postojećim imenima, postižući operativne sinergije bez narušavanja prepoznatljivosti brenda kod putnika.

Ekonomska neizvjesnost pogađa avio-industriju

Kao i u Americi, evropski sektor komercijalne avijacije se suočava s velikom neizvjesnošću, naročito usljed mogućeg trgovinskog rata koji bi mogao da izazove recesiju. To je posebno problematično za finansijski stabilne avio-kompanije koje su sada prinuđene da prognoziraju stagnaciju ili minimalan rast u narednih godinu dana.

Potencijalna recesija ima dva direktna uticaja: kompanije režu troškove, smanjujući poslovna putovanja, dok obični građani manje troše na odmore, pogotovo na skuplje, "premium" aranžmane. Avio-kompanije poput Air France i British Airways trpe direktne posledice ovakvih trendova.

Tri velika konglomerata vladaju evropskim nebom

U Evropskoj uniji, gdje se strogo pazi na zaštitu konkurencije, formirala su se tri dominantna avio-konglomerata:

Lufthansa Group – Najveći igrač, sa bazama u Frankfurtu i Minhenu. 
Nakon preuzimanja italijanske ITA Airways i manjinskog udjela u airBaltic, ovaj konglomerat širi svoj uticaj i na jug Evrope. Većina njihovih avio-kompanija su članice Star Alliance-a.

Air France-KLM – Ovaj savez objedinjuje dvije velike evropske kompanije koje su članice SkyTeam alijanse, i ima brojne podružnice širom svijeta.

International Airlines Group (IAG) – Vjerovatno najraznovrsniji konglomerat, uključuje British Airways, Iberiu, Aer Lingus, kao i niskobudžetne prevoznike Vueling i LEVEL.

Ključno pitanje: Ko se najbolje snalazi u krizi?

Avio-kompanije su pod velikim pritiskom investitora da održe profitabilnost uprkos izazovima. U kriznim vremenima, samo oni najotporniji uspijevaju da opstanu i iz njih izađu jači. Zato je važno analizirati kako se svaki od ova tri velika konglomerata nosi sa produženim periodom finansijskih problema.

Prvi pokazatelj koji treba gledati jeste – finansijsko izvođenje. Iako same brojke ne pričaju cijelu priču, pokazatelj povjerenja investitora – cijena akcija – daje dobru sliku.

Ko gubi najviše?

Od januara 2025. kada je Donald Tramp ponovo preuzeo funkciju predsjednika SAD, IAG je pokazao najslabije performanse na berzi. Lufthansa i Air France-KLM bilježe padove slične evropskim indeksima, ali IAG je značajno ispod prosjeka. Iako je početkom marta zabilježen skok povjerenja u evropske dionice, taj optimizam nije dugo trajao.

Evropsko nebo možda izgleda raznoliko, ali iza kulisa njime upravljaju tri glavna igrača. Ko će od njih preživjeti ekonomski pritisak i izaći jači? To ostaje da se vidi – ali trenutno, Lufthansa Group djeluje kao najstabilniji igrač, dok IAG mora ozbiljno da preispita svoju strategiju, prenosi Investitor.