Zašto je sve više mladih koji do 35. godine ne napuštaju dom roditelja?

Balkanske zemlje nalaze se u samom vrhu liste, u top pet po procentualnoj stopi mladih starosti do 35 godina koji i dalje žive sa roditeljima, odnosno pod istim krovom, a BiH se nalazi čak na drugom mjestu.

Otkrivaju ovo podaci objavljeni od strane Evrostata, koji se bavio istraživanjem koliki broj lica starosti od 18 do 35 godina i dalje živi sa roditeljima ili koristi njihove prihode. Na prvom mjestu ove liste nalazi se Crna Gora, gdje se taj procenat kreće blizu 69 odsto.

Iako ovo istraživanje nije obuhvatilo BiH, ona bi se, ako se uzmu kao vjerodostojne neke ankete urađene tokom prošle godine, našla na drugom mjestu sa 66 odsto. Na trećem mjestu ove "dopunjene liste" nalazi se Albanija (65,6), četvrtom Hrvatska (63,7), dok je Srbija na šestom sa procentom od 54,5 odsto mladih koji i dalje žive sa svojim roditeljima, a što je duplo više od evropskog prosjeka. Oko 50 odsto zabilježeno je u Grčkoj, Poljskoj, Italiji i Španiji.

Kao i ranijih godina skandinavske zemlje imaju jednu od najnižih procentualnih stopa mladih koji žive sa roditeljima. Većina stanovnika ovog regiona starosti do 35 godina živi odvojeno od svojih roditelja. Taj procenat se kreće od 3,5 odsto u Danskoj do 7,5 u Švedskoj.

U slučaju Finske taj procenat iznosi 3,5, a bogate Norveške 7, odsto. U zapadnoj Evropi situacija je slična - udio mladih koji borave u roditeljskom domu je relativno nizak i kreće se od 11 odsto u Holandiji do 40 odsto u Irskoj. Kada se podvuče crta, prosjek unutar Evropske unije iznosi oko 30 godina.

Prema studiji pod nazivom "Položaj mladih u BiH" koju je tokom prošle godine finansirala fondacija "Fridrih Ebert Štifun", čak 66 odsto ispitanih mladih ljudi i dalje živi sa jednim od roditelja.

Kao najčešći razlog života u roditeljskom domu naveli su komfor koji im on pruža. Istakli su i da je život u porodičnom domu najjednostavnije i najpraktičnije rješenje. Kao drugi razlog naveli su finansijske okolnosti koje im ne dozvoljavaju da se osamostale.

Prema riječima sociologa Jadranke Berić, mnogo je uzroka zbog kojih mladi ostaju da do kasnih godina žive zajedno sa roditeljima. Kao veliki problem navodi to što oni sve češće odgađaju formiranje svoje porodice, a što je postao gotovo trend.

- Kada stvorite svoju porodicu, vi ćete početi razmišljati o svom domu, odnosno preseljenju od roditelja. Nažalost, ta starosna granica, kada mladi odlučuju da stupe u bračnu zajednicu, postaje sve viša. Takođe, nikako ne treba zaboraviti da ekonomski aspekt takođe igra jednu od ključnih uloga u ovoj priči. Kupovina nekretnine, stana ili kuće, gotovo je nemoguća misija zbog visokih cijena. Ekonomska i socijalna situacija u BiH nikako mladima ne ide naruku. Teško je naći i posao, a samim tim i doći do nekog stambenog kredita - kaže Berićeva dodajući da je mnogo aspekata koji utiču na to zašto BiH, ali i ostale balkanske države imaju ovakve porazne rezultate.   

Navodi da je prihvaćen i jedan zapadni način života, koji uzima svoj danak, jer je sve veći broj slučajeva kada mladi, a koji uspiju doći do nekog novca, radije kupe neki dobar automobil ne razmišljajući pri tome o svom porodičnom domu, jer ga već imaju kod roditelja.

Smatra i da je vrlo bitan momenat zaštitnički odnos roditelja koji oni imaju prema djeci. I on utiče, kaže, ali ne u mjeri koja bi mogla biti presudna da BiH ima ovako veliki procenat mladih koji i dalje žive sa roditeljima, odnosno ne napuštaju porodično gnijezdo.

Ukazuje da na ove procente, a što se može vidjeti i iz same liste, utiče i kulturološki okvir, ali i sama tradicija, jer je i dalje kod naroda na prostorima Balkana prisutno pravilo da, kada se muškarac oženi, u porodični dom dovodi mladu, gdje ostaje da živi.

Komentarišući podatke za skandinavske zemlje, koje imaju daleko manje procente mladih koji i dalje žive sa svojim roditeljima, kaže da ove države imaju daleko bolje uspostavljene sisteme, jer vlasti stimulišu odlazak mladih i njihovo  osamostaljivanje. 

- Vjerujem da zakon koji je nedavno usvojen, a odnosi se na povrat PDV-a prilikom kupovine prve nekretnine, može doprinijeti da se ovi procenti koliko-toliko smanje. Ali radi se o malom koraku da se pruži jedan vjetar u leđa mladim ljudima. Neophodno je još mnogo toga uraditi, sistemski, a što podrazumijeva i stvaranje jedne unutrašnje pozitivne klime. Mora se uspostaviti kultura rada i poslovanja, ali i generalno popraviti stanje u samom društvu - poručila je na kraju Berićeva.     

Demograf Stevo Pašalić kaže da ga nisu nimalo iznenadili ovi podaci, koji su balkanske države svrstali u sam vrh ove liste. Kada su u pitanju podaci za BiH, smatra da je pomenuti procenat veoma realan te da je on iz godine u godinu sve veći, a što je, kako dodaje, nesumnjivo svojevrsni balkanski sindrom.

Objašnjava da je, pored ekonomskih razloga, ovo rezultat i jednog negativnog trenda da mladi sve kasnije stupaju u bračnu zajednicu. Kaže da je ta granica kod muškaraca  podignuta na više od 30 godina, ali i kod samih žena, koje u brak stupaju sve kasnije.

- Razloga je mnogo. Neko je studirao. Drugi nemaju posla. Treći žele napraviti nekakvu karijeru. Četvrti najveću egzistencijalnu sigurnost vide u suživotu sa roditeljima. I to je nešto što je dijametralno suprotno sa onim što možemo vidjeti u nekim, recimo, skandinavskim zemljama. Oni su uveli jedan princip, odnosno sistem, da se mladi već sa dvadesetak godina osamostaljuju, i to u svakom pogledu. Ali to im je omogućeno jer oni daleko lakše dolaze do posla, od kog mogu ne samo normalno živjeti već i planirati podizanje porodice.  Oni godinama imaju i dobru populacionu politiku koja podrazumijeva i besplatne vrtiće. I kod nas se nešto slično pokušava uraditi, ali mora postojati sistemska politika i strategija, a ne sporadična i ad hok rješenja. Radi se o složenoj priči koja zahtijeva mnogo odgovorniji i posvećeniji pristup - poručio je  Pašalić.   

Procenat mladih koji ostaju da žive sa roditeljima

Crna Gora       68,8

BiH                      66

Albanija         65,6

Hrvatska         63,7

Slovačka        56,8

Srbija              54,5

Grčka                  54,4

Poljska            52,9

Španija          48,3

Bugarska         44,2

Portugalija  43,6

Irska                39,7

Slovenija      38,8

Rumunija          34

Mađarska       32,9

EU-27                  30

Češka               22,8

Belgija             20,1

Austrija           18,1

Švajcarska  17,8

Francuska     16.4

Njemačka        13,7

Švedska          7,5

Norveška      7,2

Finska             4,2

Danska             3,5