Sjećanje na Prebilovce: 850 žena i djece bačeno u jamu

Obilježavanje 84 godine od jednog od najsvirepijih ustaških zločina nad srpskim narodom počeće danas u Prebilovcima kod Čapljine u organizaciji Odbora Vlade Republike Srpske za njegovanje tradicije oslobodilačkih ratova.

Ustaše su masakr u Prebilovcima počinile između 6. i 11. avgusta 1941, pod komandom Ivana Jovanovića Crnog. Većina je živa bačena u jamu Golubinku, dok su ostali ubijani na licu mesta.

Jedina osoba koja se spasla i živa izašla iz škole u Prebilovcima bila je Mara Bulut.

Prema njenim riječima, ustaše su vadile bebe iz kolevki i razbijale dječije glave o zid škole pred očima majki.

U Hramu Hristovog vaskrsenja u 18.00 časova biti služeno praznično večernje bogosluženje, dok će u 19.00 časova u Domu kulture biti upriličen duhovno-umjetnički program.

Obilježavanje će biti nastavljeno sutra kada će u Hramu Hristovog vaskrsenja u 9.00 časova biti služena Sveta arhijerejska liturgija.

Samo u Prebilovcima ubijeno je 830 Srba, dok iz 57 porodica niko nije preživio pogrom.

Stana Arnaut bila je učiteljica u Osnovnoj školi "Kralj Milutin" u Prebilovcima i njena jedina "krivica" bila je što nije željela da se odvoji od svojih đaka kada su je ustaše tog avgusta, 1941. godine mučile na stolici, iživljavali se nad njom i na kraju je ispred škole i ubili.

Učiteljica Stana je poslije silovanja i mučenja, zaklana, a užasnu smrt doživjeli su i njeni učenici.

Na prostoru Hercegovine bilo je oko 110 stratišta, od kojih su većina bile kraške jame poput Golubinke, Korićanke, Jagodnjače, Pandurice, Ržanog dola i mnogih drugih.

Zločin u Prebilovcima je u bivšoj Jugoslaviji prikrivan, a 1961. godine jame u koje su bacani Srbi su zabetonirane.

Otkopavanje 13 jama na području donje Hercegovine počelo je 1990. godine, a kosti više od 4.000 Srba 4. avgusta 1991. godine su sahranjene u spomen-kosturnicu u Prebilovcima.

U junu 1992. godine tokom ofanzive "Čagalj" pripadnici HOS-a i HVO-a minirali su spomen-kosturnicu.

Hram Vaskrsenja Hristovog u Prebilovcima sagrađen je i osveštan 2015. godine u znak sjećanja na oko 4.000 Srba donje Hercegovine koje su ustaše ubile u Drugom svjetskom ratu, a Srpska pravoslavna crkva /SPC/ je iste godine kanonizovala te žrtve.

Ovaj praznik ustanovljen je u kalendaru na datum kada su ustaše 1941. godine zvjerski ubile više od 850 mještana ovog sela, uglavnom žena i djece i bacile u jamu u Šurmancima nadomak Međugorja.

Po povratku Srba u Prebilovce poslije 2000. godine, ostaci kostiju su sakupljeni, a po izgradnji Hrama Vaskrsenja Hristovog počivaju u njegovoj kripti.

Hram u Prebilovcima sagrađen je uz pomoć predsjednika Srpske Milorada Dodika i zahvaljujući donacijama Srba u dijaspori.

Japanski list "Asahi Šimbun" svrstao je Prebilovce na četvrto mjesto po stradanju u 20. vijeku.

Razmjere ustaške bestijalnosti navele su italijanskog generala Alesandra Luzana da pošalje detaljan Musoliniju izvještaj o zločinu nad Prebilovčanima.

U pismu je Luzano istakao da je učiteljica Stana Arnaut silovana pred njenim đacima i da su čak i djevojčice od osam godina bile silovane. Luzano je bio zgrožen činjenicom i da je u zločinu učestvovao i jedan sveštenik Rimokatoličke crkve.